Tại sao cần tiêm vắc xin viêm gan B cho trẻ sơ sinh?

Vắc xin phòng viêm gan B là một trong những loại vắc xin bắt buộc trong chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia. Việc tiêm ngừa viêm gan B trong 24 giờ đầu sau khi sinh là một biện pháp chiến lược để ngăn chặn sự lây lan của virus từ mẹ sang con. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc tiêm vắc xin này càng sớm, hiệu quả càng cao. Ngược lại khả năng phòng ngừa bệnh giảm dần từ 50 đến 57% và không đạt được nếu tiêm sau 7 ngày.

Dữ liệu thống kê cũng cho thấy tỷ lệ người mắc viêm gan B ở Việt Nam là khá cao, ở mức từ 10 đến 20%, với tỷ lệ phụ nữ mang thai mắc bệnh truyền nhiễm này là 10%. Đây là một tình hình đáng lo ngại và có xu hướng gia tăng liên tục trong tương lai.

Viêm gan B có ba đường lây truyền quan trọng, trong đó, lây truyền từ mẹ sang con là một trong những con đường chính của virus. Ngoài ra, Phụ nữ nhiễm viêm gan B có thể truyền cho con trong quá trình mang thai, chuyển dạ và sau khi sinh.

Trẻ em, đặc biệt là trẻ sơ sinh, là nhóm dễ bị nhiễm viêm gan B nhất. Vì vậy, việc tiêm vắc xin viêm gan B sơ sinh và cho trẻ nhỏ không chỉ giúp cơ thể trẻ sản sinh ra kháng thể chống lại virus, mà còn là một biện pháp hiệu quả bảo vệ trẻ khỏi một trong những nguy cơ đe dọa sức khỏe toàn cầu.

Lịch tiêm vắc xin viêm gan B cho trẻ sơ sinh

Ngay sau khi chào đời, bé cần được tiêm 1 mũi vắc xin viêm gan B đơn giá trong vòng 24 giờ đầu tiên.

Tất cả trẻ sơ sinh cần được tiêm chủng 1 mũi vắc xin phòng viêm gan B ngay sau khi sinh, đặc biệt là 24 giờ sau khi sinh. Tuy nhiên chú ý, chỉ sử dụng loại vắc xin ngừa viêm gan B đơn giá để tiêm liều sơ sinh. Đồng thời có thể tiến hành tiêm cùng lúc vắc xin phòng lao BCG nhưng sẽ tiêm ở 2 vị trí khác nhau trên cơ thể bé.

Trường hợp trẻ sơ sinh có mẹ bị nhiễm viêm gan B, ngoài việc tiêm một mũi vắc xin ngừa viêm gan B như các trẻ khác, bé cần được tiêm ngay một mũi huyết thanh kháng virus ở thời điểm càng sớm càng tốt và nhất là trong vòng 24 giờ đầu sau khi sinh. Sau đó, trẻ cần theo sát lịch chủng ngừa vắc xin có thành phần viêm gan B tiếp theo. Thường trẻ sẽ được tiêm vắc xin phối hợp có thành phần viêm gan B (vắc xin 5 trong 1 của Chương trình tiêm chủng mở rộng hoặc 6 trong 1 dịch vụ) hoặc viêm gan B đơn.

Nếu trẻ tiêm vắc xin 5 trong 1 của Chương trình tiêm chủng mở rộng hoặc vắc xin 6 trong 1 dịch vụ, lịch tiêm sẽ vào lúc trẻ được 2 – 3 – 4 tháng tuổi (vắc xin 6 trong 1 có thể tiêm sớm khi trẻ được 6 tuần tuổi) và mũi thứ 4 khi 16 – 18 tháng tuổi.

Sau khi nhận đủ 04 mũi tiêm khi được 18 tháng tuổi, bé cần được xét nghiệm lại để đảm bảo rằng không bị lây nhiễm virus viêm gan B từ mẹ.

Trong trường hợp trẻ không có mẹ bị nhiễm viêm gan B, trẻ có thể tuân thủ lịch tiêm theo phác đồ của Bộ Y tế Việt Nam là 0-2-3-4-18 tháng.

Lưu ý: Vacxin phòng viêm gan B sẽ có hiệu quả tốt nhất nếu bé được tiêm trong vòng 24h đầu sau sinh. Nếu trẻ không tiêm hoặc chưa đủ điều kiện để tiêm thì cần tiêm bổ sung trong vòng 7 ngày sau sinh ngay khi có thể, càng sớm càng tốt.

Tuy nhiên, nếu vì lý do nào đó mà trẻ không được tiêm vắc xin sau 7 ngày thì sẽ không cần tiêm vắc xin viêm gan B đơn giá nữa mà khi đủ 2 tháng tuổi sẽ tiêm vắc xin kết hợp khác như 5 trong 1 hoặc tiêm 6 trong 1.

Trường hợp nào không nên tiêm phòng viêm gan B

Tất cả các trẻ sơ sinh sau khi sinh đều phải tiêm vắc xin phòng viêm gan B, tuy nhiên vẫn có những trường hợp bé phải tạm hoãn. Căn cứ theo quyết định 2470/QĐ-BYT về việc ban hành hướng dẫn khám sàng lọc trước tiêm chủng đối với trẻ, các trường hợp trẻ tạm hoãn tiêm vắc xin bao gồm:

• Trẻ có chỉ định cấp cứu. Bé sẽ được tiêm lại khi sức khỏe  ổn định.
• Trẻ sốt ≥ 37,5°C hoặc hạ thân nhiệt ≤ 35,5 °C (đo nhiệt độ tại nách), tiêm chủng khi thân nhiệt của trẻ ổn định.
• Trẻ có tuổi thai < 28 tuần. Tiêm chủng vắc xin viêm gan B khi trẻ đủ 28 tuần tuổi (tính cả tuổi thai).
• Trẻ có cân nặng < 2000g mà mẹ có HbsAg (-). Trường hợp mẹ có HbsAg (+) hoặc không xét nghiệm cho mẹ thì cần tiêm vắc xin viêm gan B cho trẻ.
• Trẻ mắc các bệnh tim bẩm sinh có tăng áp lực động mạch phổi (≥40mmHg).
• Ngoài ra, trẻ bị sốc phản vệ với kháng sinh có trong vắc xin cũng cần được hoãn lịch tiêm chủng.

Phản ứng có thể xảy ra sau khi tiêm viêm gan B

Vắc xin phòng viêm gan b được đánh giá là an toàn cho trẻ sơ sinh. Tuy nhiên, tùy theo cơ địa của mỗi trẻ, một số phản ứng sau tiêm có thể xảy ra, bao gồm:

• Quấy khóc do đau tại vết tiêm: Đây là phản ứng phổ biến nhất, thường gặp ở trẻ sơ sinh. Vết tiêm có thể sưng đỏ hoặc hơi cứng trong vài ngày.
• Sốt nhẹ: Khoảng 0,4-8% trẻ có thể bị sốt nhẹ trên 37,7°C sau khi tiêm.
• Sốc phản vệ: Đây là phản ứng hiếm gặp, chỉ xảy ra khoảng 1 trường hợp trên 1 triệu liều vắc xin. Tuy nhiên, do trẻ được tiêm vắc xin trong vòng 24 giờ đầu sau sinh, lúc này mẹ và bé vẫn đang được theo dõi tại bệnh viện nên các bác sĩ, y tá sẽ phát hiện và xử lý kịp thời.

Trường hợp trẻ từ 2 tháng tuổi trở lên và tiếp tục tiêm các mũi 2, 3… tiếp theo, cha mẹ nên theo dõi trẻ trong vòng 24 – 48 giờ sau khi tiêm để phát hiện bất kỳ phản ứng bất thường nào. Nếu trẻ có bất kỳ dấu hiệu nào như sốt cao, quấy khóc dữ dội, khó thở, phát ban,… cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ ngay lập tức.

Tiêm vắc xin viêm gan B cho trẻ sơ sinh là biện pháp hiệu quả để bảo vệ trẻ khỏi căn bệnh nguy hiểm này. Cha mẹ nên đưa con đi tiêm đầy đủ và đúng lịch theo khuyến cáo của Bộ Y tế.